ابزار تحقیق

برای سنجش متغیرهای مستقل (پیش بین) و وابسته پژوهش از سه پرسشنامه استفاده شد.1-پرسشنامه‌ی سبک‌های تفکر استرنبرگ 2-پرسشنامه‌ی نگرش‌های فرزند‌پروری که این دو پرسشنامه برای سنجش متغیرهای مستقل(پیش بین) و 3-پرسشنامه اضطراب کودک برای سنجش متغیر وابسته(ملاک) پژوهش بکار برده شده است.

1-4-3- پرسش‌نامه ی سبک‌های تفکر استرنبرگ

این پرسشنامه شامل 65 گویه می‌باشد و به وسیله استرنبرگ و واگنر[1] (1992) طراحی شده است. در این پرسشنامه پاسخ هر گویه روی یک مقیاس لیکرت هفت درجه‌ای (گزینه 1زمانی که عبارت اصلاً در مورد شما صدق نمی‌کند و گزینه 7 زمانی که عبارت کاملا در مورد شما صحیح است) نمره‌دهی می‌شود و هر پنج سئوال یکی از سیزده سبک تفکر زیر را ارزیابی می‌کند. 1) سبک قانونی (هنگام تصمیم‌‌گیری متکی به ایده‌ها و عقاید خود هستم)، 2) سبک اجرایی (هنگام بحث یا نگارش ایده‌ها، قوانین ثابتی را دنبال می‌کنم)، 3) سبک قضاوتی (هنگام تصمیم‌گیری نقطه نظرات متضاد را مقایسه می‌کنم)،4) سبک کلی ( تکالیفی را دوست دارم که تأکیدی روی جزئیات نداشته باشد)، 5) سبک جزئی (به نظر من در بحث یا نگارش یک موضوع جزئیات مهم‌تر از تصویر کلی است)،

6) سبک آزاد‌اندیش (موقعیت‌هایی را دوست دارم که بتوانم روش‌های جدیدی را برای انجام کارها به کار ببرم)، 7) سبک محافظه کار (دوست دارم کارها را به روشی انجام دهم که در گذشته انجام شده است)، 8) سبک سلسله مراتبی (هنگام شروع کار، فهرستی از کارها را تهیه می‌کنم و به ترتیب اهمیت آنها را انجام می‌دهم)، 9) سبک فرد سالار ( هنگام بحث یا نگارش ایده‌ها، روی یک ایده اصلی تأکید می‌کنم)، 10) جرگه سالار (کارکردن روی تکالیفی که مورد تأیید همسالانم است را ترجیح می‌دهم)، 11) سبک هرج و مرج طلب ( هنگام بحث یا نگارش ایده‌ها، هر چه به ذهنم بیاید را مورد استفاده قرار می‌دهم)، 12) سبک درونی (هنگام بحث یا نگارش ایده‌ها، تنها از ایده‌های خودم استفاده می‌کنم)، 13) سبک بیرونی (دوست دارم در فعالیت‌هایی شرکت کنم که با دیگران تعامل و ارتباط داشته باشم). هر چه نمره فرد در هر یک از زیر مقیاس‌ها بیشتر باشد آن سبک بیشتر معرف آن شخص می‌باشد و بر عکس.

ژانگ و استرنبرگ (2005) این 13 نوع سبک تفکر را در 3 نوع متفاوت مفهوم‌سازی کردند. سبک‌های نوع اول (از قبیل: قانونی، قضاوتی، کلی، سلسله مراتبی و آزاد اندیش) مواد خلاقیت هستند و به پردازش اطلاعات پیچیده نیاز دارند و دومین نوع سبک‌های تفکر (از قبیل اجرائی، جزئی، تک قطبی، محافظه کار) به پردازش اطلاعت ساده نیاز دارند سبک‌های نوع سوم (هرج و مرج طلب، جرگه سالار، درونی، بیرونی) بسته به تکلیف خاص می‌توانند در هر یک از این دو نوع سبک تفکر پیچیده و یا ساده انگارانه قرار گیرند (ژانگ و پاستیگلبیون،2001).

1-1-4-3-روایی و پایایی پرسشنامه ی سبک های تفکر

شواهد تجربی زیادی از روایی تئوری اصلی استرنبرگ و همچنین از مفهوم‌سازی دوباره آن به 3 نوع سبک تفکر حمایت می‌کند (بتورت[2]،2007). ژانک (2009) آلفای کرونباخ را برای هر یک از زیر مقیاس‌ها به ترتیب زیر گزارش کرده است. قانونی (78/0)، اجرایی (74/0)، قضاوتی (76/0) ، کلی (63/0) جزئی (67/0)، آزاد اندیش (85/0) محافظه کار (74/0) فرد سالار (63/0) جرگه سالار (75/0) هرج و مرج طلب (65/0)، درونی (78/0) و بیرونی (77/0).

نتایج پژوهش شکری، کدیور، فرزاد، دانشورپور (1386) که با هدف بررسی ساختار عاملی و همسانی درونی پرسشنامه سبک های تفکر انجام شد نشان داد که الگو های تحلیل عامل تاییدی بر ارزش قابل قبولی برای ساختار مکنون TSIدر سطح سوال و در سطح خرده مقیاس های سبک های تفکر نوع اول، دوم وسوم به دست داد.در پژوهش فرزاد و همکاران(1386) ضرایب آلفای کرونباخ برای سبک‌های تفکر قانونی، اجرائی، قضاوتی، کلی، جزئی، آزاد اندیش، محافظه کار، درونی، بیرونی، سلسله مراتبی، تک قطبی، جرگه سالار، هرج و مرج طلب به ترتیب 78/0، 64/0 ، 69/0، 75/0 ، 59/0، 82/0، 81/0، 71/0، 84/0، 83/0، 63/0، 72/0، 84/0 گزارش شد.

2-4-3- پرسش نامه‌ی فرزند پروری بزرگسال – نوجوان [3](AAPI-2)

این پرسش نامه یک ابزار خود گزارشی است که توسط باولک و کین (1999) تهیه شده است.AAPI-2 شکل تجدید نظر شده و هنجاریابی دوباره AAPI اصلی است که ماده‌هایی به آن اضافه شده است و همچنین یک زیر مقیاس جدید (احجاف در توان و استقلال کودک) به آن اضافه شده است. مانندAAPI اصلی این پرسش نامه (AAPI-2) برای ارزیابی نگرش‌ها و عقیده‌های افراد در مورد شیوه‌های فرزند پروری و والدینی افراد بزرگسال و نوجوان طراحی شده است این پرسش نامه برای بزرگسالان و نوجوانان والد و غیر والد قابل کاربرد است. گویه‌ها بر اساس عقاید نامناسب و مسامحه کار والدینی و فرزند‌پروری تهیه شده است که پاسخ به گویه های پرسش نامه، میزان احتمال بکار گرفتن رفتارهای نامناسب و مسامحه کار توسط افراد فراهم می‌کند (کانزر، وایتساید- مانسل، دبیر، لدت، ادواردز[4]،2006).

این پرسش نامه شامل 40 گویه است که پاسخ‌ها در یک مقیاس پنج درجه‌ای (از کاملا موافقم تا کاملا مخالفم) قرار می‌گیرندAAPI-2   دارای دو شکل (فرم A و فرم B ) است فرم A و فرم B  شبیه به هم هستند و برای پیش آزمون و پس آزمون مورد استفاده قرار می‌گیرند با وجود این هر کدام از این دو فرم به شکل مستقل و ابعاد گسترده مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

نمره‌گذاری مطابق پاسخ‌ها در پنج درجه انجام می‌شود به این شکل که به کاملاً موافقم نمره (5) و موافقم (4)، مطمئن نیستم (3)، مخالفم (2) و کاملاً مخالفم نمره‌ی (1) تعلق می‌گیرد که نمره‌ی بالا در این آزمون به معنی نگرش‌های نامناسب و ناکارآمد در فرزند‌پروری و نمره‌ی پایین به معنی عدم وجود نگرش‌های ناکارآمد فرزند پروری می‌باشد.

سازندگان پرسش نامه چندین کاربرد برای AAPI-2 ذکر کرده‌اند:

1- ارزیابی نگرش‌های ناکارآمد والدینی و فرزندپروری در جمعیت والد و غیر والد.

2- ارزیابی سودمندی درمان از طریق فراهم کردن پیش آزمون و پس آزمون.

3- ارزیابی تغییر در نگرش های والدینی بعد از شرکت در برنامه‌ی آموزش فرزند‌پروری

4- برای طراحی مداخله و درمان خاص در برنامه آموزشی فرزند‌پروری

علاوه بر یک نمره‌ی کلی AAPI-2 شامل 5 زیر مقیاس است؛ 1- مقیاس انتظارات نامناسب از کودکان که شامل 7 گویه است (مثل: کودکان باید آن کاری را انجام دهند که به آنها گفته می‌شود)،  2- فقدان همدلی که شامل 10 گویه است (مثل: هیچ چیز بدتر از یک کودک 2 ساله زیاده خواه نیست)، 3- عقیده قوی در استفاده از تنبیه بدنی به عنوان یک وسیله برای تربیت که شامل 11 گویه است (مثل: کتک زدن مناسب هیچ‌گاه به کسی صدمه نمی‌زند)، 4- معکوس شدن مسئولیت‌های نقش والد- فرزند که شامل 7 گویه است (مثل: کودکان در قبال خوشبختی والدین مسئولیت دارند) و 5- اجحاف در توان و استقلال کودک که شامل 5 گویه است (مثل: کودکان نیاز به آزادی دارند که تا جهان خود را با امنیت کاوش (کشف) کنند (باولک و کین،1999).

 1-2-4-3-روایی و پایایی پرسشنامه ی فرزند پروری بزرگسال – نوجوان (AAPI-2)

به منظور بررسی روایی ،تحلیل عاملی پرسش‌نامه توسط سازندگان آن صورت گرفت که ماده‌ها در پنچ عامل جداگانه قرار گرفتند. علاوه بر این به منظور بررسی روایی، همبستگی AAPI-2 با دیگر پرسش‌نامه‌ها معنادار گزارش شده است. به طور مثال کانزر، وایتساید-مانسل، دبیر، لدت، ادواردز (2006) میزان بالای همدلی در AAPI-2 با گرمی و پاسخگو بودن در پرسش نامه یHOME  )مشاهدات خانگی ) به طور مثبت و با سبک فرزندپروری خشک به طور منفی همبسته بود و همین­طور اعتقاد به تنبیه­ بدنی در AAPI-2 به طور مثبت با سبک والدینی خشن در پرسشنامه یHOME   همبسته بود. برای هر کدام از ساختارهای AAPI-2 روایی افتراقی معنا‌داری گزارش شده است به طوریکه بین رفتارهای والدینی مسامحه کار و خشن و رفتارهای مناسب تمایز قائل می‌شود همبستگی بین فرم A,B بین 80/0 تا 92/0 گزارش شده است (باولک و کین،1999).

همسانی درونی برای پنج زیر مقیاس توسط سازندگان خوب برآورد شده است به این شکل که ضریب آلفای کرونباخ برای انتظارات نامناسب، فقدان همدلی، اعتقاد به استفاده از تنبیه بدنی، معکوس شدن نقش والد- فرزند و احجاف در توان و استقلال کودک به ترتیب (82/0)، (84/0)، (92/0)، (85/0) و (80/0) گزارش شده است همچنین ضریب همبستگی اسپیرمن برون نیز برای پنچ مقیاس به ترتیب (85/0)، (86/0)، (93/0)، (86/0) و (83/0) گزارش شده است.

2-2-4-3-تهیه‌پرسش نامه‌ی نگرش‌های فرزند‌پروری (AAPI-2)

جهت استفاده از این پرسش نامه‌ها نسخت نسخه‌ی اصلی پرسش نامه‌ها که به زبان انگلیسی بود توسط محقق و با کمک استاد راهنما به فارسی ترجمه شد و سپس متن ترجمه شده توسط دانشجوی کارشناسی ارشد در رشته ادبیات و زبان انگلیسی از نظر ساختاری و دستوری بازبینی شد و اشکالات دستوری در ترجمه اصلاح شد و سپس متن ترجمه شده توسط یک دانشجوی ارشد دیگر به انگلیسی برگردانده شد و با نسخه‌‌ی اصلی پرسش‌نامه‌ها مقایسه شد و در نهایت با کمک استاد راهنما ترجمه‌ی پرسش‌نامه‌ها مطابق با شکل نسخه‌ی اصلی آنها تنظیم گردید. قابل ذکر است که در ترجمه و تنظیم ماده‌های پرسش‌نامه‌ها 2 نکته مورد ملاحظه بود. نخست اینکه  ترجمه گویة‌‌ها و اصطلاحات به شکلی باشد که علاوه بر اینکه متناسب با موضوع مقیاس باشد و آن را مورد ارزیابی قرار دهد، اصطلاحات با توجه به فرهنگ‌ جامعه ترجمه شود و دوم اینکه گویه‌ها به شکلی ترجمه شوند که توسط مادران با حداقل سواد نیز قابل درک باشند. در نهایت  ترجمه‌ی فارسی پرسش نامه‌ها همراه با دستورالعمل برای پاسخ گویی مطابق نسخه اصلی تهیه شد و روایی و پایایی آنها نیز محاسبه گردید که در فصل یافته ها آمده است.

3-2-4-3- تعیین پایای و روایی پرسش نامه‌ی نگرش‌های فرزند پروری بزرگسال- نوجوان (AAPI-2)

الف- برای محاسبه پایایی پرسش‌نامه‌ی AAPI-2 از دو روش تعیین پایایی استفاده شد که عبارتند از؛

 1- ضریب همسانی درونی: برای تعیین همسانی درونی، از فرمول آلفای کرونباخ استفاده شد بدین صورت که آلفای کرونباخ برای هر یک از 5 زیر مقیاس و مقیاس کلی پرسش نامه با استفاده از کل افراد نمونه محاسبه گردید.

2- روش تصنیف کردن: از آنجایی که بزرگی آلفای کرونباخ به طول مقیاس بستگی دارد، ضریب  پایایی همبسته  با استفاده از رابطه پیشنهاد شده توسط اسپیرمن-برون نیز برای هر یک از زیر مقیاس‌ها و مقیاس کلی محاسبه شد.

ب- تعیین روایی: برای محاسبه روایی نیز از چند روش استفاده شده است شامل:

1- تحلیل عاملی: تحلیل عاملی پرسش‌نامه‌ی AAPI-2 با استفاده از کل افراد نمونه به روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی با استفاده از چرخش واریمکس انجام شد و فقط ماده‌هایی که بار عاملی 30/0 یا بالاتر داشتند در عامل‌ها قرار گرفتند و ماده‌هایی که بار عاملی کمتر از 30/0داشتند از عامل‌ها حذف شدند.

2- همبستگی هر یک از مقیاس ها با یکدیگر و با مقیاس کلی: همبستگی هر یک از زیر مقیاس ها با یکدیگر و همچنین با مقیاس‌ کلی هم شواهدی از همسانی درونی آزمون و هم نشانه‌ای از روایی سازه آزمون فراهم می‌کند.

3-4-3- مقیاس اضطراب کودک اسسپنس برای والدین (SCAS-P)

این پرسش نامه توسط اسپنس (1999) برای ارزیابی نشانه‌های اضطراب در کودکان در جمعیت عمومی ساخته شد. گویه‌های این مقیاس تا حد ممکن مطابق مقیاس اضطراب کودک اسپنس (SCAS) فرمول‌بندی شده است از آنجا که این مقیاس خود گزارشی است برای تبدیل آن به فرم والدین، گویه هایی که به حالات درونی اشاره دارند (مثل گویه‌ی چهارم، من می‌ترسم) به صورت رفتارهای قابل مشاهده برای والدین بازنویسی شده است (فرزند من از احساس ترس شکایت می‌کند).

این مقیاس شامل 38 گویه می‌باشد که سوالات در یک مقیاس لیکرت (هرگز، گاهی اوقات، بیشتر اوقات، همیشه) پاسخ داده می‌شوند و پاسخ‌ها به ترتیب از 5 (هرگز) تا 3 (همیشه) نمره‌گذاری می‌شوند. (ناتا، اسکولینگ، راپی، آبوت، اسپنس، واترز[5]، 2003).

این پرسشنامه اضطراب را مطابق با DSM-IV به اختلالات جداگانه‌ای تقسیم‌بندی می‌کند. این پرسشنامه دارای شش زیر مقیاس است شامل:1) اضطراب جدایی که دارای شش گویه است (فرزند من نگران است که برای یکی از اعضای خانواده‌ی مان اتفاق بدی بیفتد) ، 2) اضطراب فراگیر دارای شش گویه (فرزند من غالباً نگران است)،3) اضطراب اجتماعی شامل شش گویه (فرزند من از اینکه جلوی دیگرای کار احمقانه‌ای‌ انجام دهد می‌ترسد) ،4) حمله هراس و ترس از فضاهای باز که دارای نه گویه است (فرزند من کاملاً ناگاهانی و بدون دلیل خاصی واقعاً احساس ترس می‌کند)،5) وسواس فکری – عملی که دارای شش گویه است (فرزند من مجبور است به چیزهای خاص فکر کند مثل اعداد یا کلمه‌ها) ،6)  فوبی و ترس‌های جراهت بدنی که شامل پنج گویه است (فرزند من از تاریکی می‌ترسد). (ناتا و همکاران 2003).

برای نمره‌گذاری این مقیاس پاسخ‌ها از 0 (هرگز) تا 3 (همیشه) نمره‌گذاری می‌شوند به طوریکه حداکثر نمره 114 و حداقل نمره 0 است. علاوه بر زیر مقیاس ها این پرسش‌نامه یک نمره کل که معرف اضطراب به صورت کلی است نیز بدست می دهد که قابل کاربرد است. . ناتا و همکاران(2003) پیشنهاد کرده‌اند که استفاده از نمره کلی مقیاس به عنوان شاخصی از  اضطراب کلی کودک می‌‌تواند مفید باشد. این پرسش نامه برای دامنه سنی 3 تا 17 سال بکار گرفته شده است (ناتا و همکاران ، 2003). در این پژوهش از نمره‌ی کلی مقیاس به عنوان شاخصی برای سنجش اضطراب کودک استفاده شده است.

1-3-4-3-روایی و پایایی مقیاس اضطراب کودک اسپنس برای والدین (SCAS-P)

روایی و پایایی این مقیاس توسط ناتا و همکاران (2003) مورد ارزیابی قرار گرفته است آنها روایی افتراقی مقیاس ها را خوب گزارش کردند و همچنین در تحلیل عاملی یک مدل با 5 عامل همبسته و اضطراب فراگیر به عنوان عامل برتر نسبت 5 عامل دیگر، داده‌ها را به شکل بهتری توصیف می‌کند. میزان موافقت بین والد- فرزند در گروه اضطرابی در دامنه‌ای از 41/0 تا 66/0 و در گروه کنترل 23/0 تا 60/0 گزارش شد.

ناتا و همکاران (2003) آلفای کرونباخ و ضریب همبستگی اسپیرمن-برون (که درون پرانتز آورده شده است) برای گروه اضطرابی به ترتیب برای زیر مقیاس‌ها به شرح زیر است. اضطراب‌ جدایی 76/0 (91/0)، اضطراب اجتماعی 77/0 (92/0)، اضطراب فراگیر 75/0 (91/0)، هراس و آگروفوبیا 81/0 (92/0)، وسواس فکری – عملی78/0 (92/0)، ترس از جراحت بدنی 61/0 (83/0) و برای گروه کنترل(بهنجار)به ترتیب اضطراب‌ جدایی 74/0 (90/0)، اضطراب اجتماعی 74/0 (90/0)، اضطراب فراگیر 65/0 (85/0)، هراس و آگروفوبیا 61/0 (80/0)، وسواس فکری – عملی 74/0 (90/0)، ترس از جراحت بدنی 58/0 (81/0).ضریب همسانی درونی برای زیر مقیاس ها در هر دو گروه نرمال و اضطرابی معنا‌دار بود و برای بیشتر زیر مقیاس‌ها عالی بود.

2-3-4-3- تهیه‌پرسش نامه‌ی اضطراب کودک اسپنس فرم والد (SCAS-P)

جهت استفاده از این پرسش نامه‌ها نسخت نسخه‌ی اصلی پرسش نامه‌ها که به زبان انگلیسی بود توسط محقق و با کمک استاد راهنما به فارسی ترجمه شد و سپس متن ترجمه شده توسط دانشجوی کارشناسی ارشد در رشته ادبیات و زبان انگلیسی از نظر ساختاری و دستوری بازبینی شد و اشکالات دستوری در ترجمه اصلاح شد و سپس متن ترجمه شده توسط یک دانشجوی ارشد دیگر به انگلیسی برگردانده شد و با نسخه‌‌ی اصلی پرسش‌نامه‌ها مقایسه شد.گویه های ترجمه شده مربوط به هر یک از اختلالات مشخص شد و سعی شد گویه های هریک از اختلالات با ملاک های DSM-IV-TR تطبیق داده شد و سعی شد گویه ها برای هر مقیاس به گونه ای نوشته شود که هم مطابق با ملاک های اختلال باشد و هم اینکه برای مادران با حداقل سواد قابل فهم باشد و با کمک استاد راهنما ترجمه‌ی پرسش‌نامه‌ها مطابق با شکل نسخه‌ی اصلی آنها تنظیم گردید. در نهایت  ترجمه‌ی فارسی پرسش نامه‌ها همراه با دستورالعمل برای پاسخ گویی مطابق نسخه اصلی تهیه شد و روایی و پایایی آنها نیز محاسبه گردید که در فصل یافته ها آمده است.

3-3-4-3- تعیین پایایی و روایی پرسش نامه‌ی اضطراب کودک اسپنس فرم والد. (SCAS-P)

الف) به منظور تعیین پایایی از روش های زیر استفاده شد:

1) ضریب همسانی درونی: برای تعیین همسانی درونی، از فرمول آلفای کرونباخ استفاده شد بدین صورت که آلفای کرونباخ برای هر یک از شش زیر مقیاس و مقیاس کلی پرسش نامه با استفاده از کل افراد نمونه محاسبه گردید.

2) پایایی تصنیف: ضریب  پایایی همبسته  با استفاده از رابطه پیشنهاد شده توسط اسپیرمن-برون نیز برای هر یک از زیر مقیاس‌ها و مقیاس کلی محاسبه شد.

ب) به منظور تعیین روایی آزمون از روش های زیر استفاده شد

1) برای تعیین روایی پرسش‌نامه، همبستگی هر یک از 38 گویه با کل مقیاس (مقیاس کلی) محاسبه شد و ماده‌هایی که ضریب همبستگی کمتر از 25/0 داشتند از مقیاس حذف گردید.

2) همبستگی هر یک از زیر مقیاس‌ها با یکدیگر و همین طور همبستگی هر یک از زیر مقیاس‌ها با مقیاس کلی محاسبه گردید.