برای تحلیل زوال مبنای خیارات در اسقاط آنها، بررسی مبانی خیارات ضروری می باشد. در مورد مبنای خیارات بین حقوقدانان و فقها اختلاف نظر وجود دارد و نظریات متعددی در این زمینه مطرح شده است. در حقوق ایران برخلاف فقه اهل سنت نمی توان عیوب رضا را به مبنای خیارات اعلام نمود بلکه تخلف از اراده طرفین(شرط ضمنی و صریح) و قاعده لاضرر یا نفی ضرر دو مبنای اصلی خیارات می باشد.

کتاب دوم قانون مدنی در مبحث پنجم خیارات و احکام راجع به آن را مورد بررسی قرار داده است. همچنین خیارات بحث مهمی از مطالب کتب فقهی را در قسمت بیع و متاجر به خود اختصاص داده است. خیار حقی است که به دو طرف عقد یا یکی از آنها یا شخص ثالثی اختیار فسخ را می دهد. اینکه یکی از متعاملین علیرغم اصاله اللزوم در عقود بتواند سرنوشت عقد را به دست گیرد مباحث زیادی به خود اختصاص داده است و از آنجایی که خیارات جزء قواعد عمومی قراردادها محسوب می شوند در اکثر ابواب فقهی کاربرد داشته و بر آنها آثار و احکامی مترتب است، که با به کارگیری صحیح این احکام بسیاری از اختلافات موجود از بین خواهد رفت(امامی، 1382، ص 339) 

بقاء یا عدم بقای خیار پس از زوال مبنای آن در حقوق ایران و فقه امامیه موضوعی است که در پایان نامه حاضر مورد تحقیق قرار گرفته است و با بررسی متون فقهی و مواد قانونی سعی بر رفع ابهامات در  این زمینه  گردیده است.

فهرست مطالب

مقدمه    1
الف-بیان مساله    1
ب-پیشینه تحقیق    2
ج- سئوالات تحقیق    3
د- فرضیات تحقیق    3
و-اهداف پژوهش    4
ط-ساختار تحقیق    4

فصل اول-کلیات    5
مبحث اول -  مفهوم و ماهیت خیار    6
گفتار اول- مفهوم خیار    6
گفتار دوم - ماهیت خیار    8
گفتار سوم - انواع خیارات    11
گفتار چهارم - مجرای خیارات    12
بنداول –ماهیت لزوم و جواز    12
بند دوم- جریان خیار در عقد جایز    18
مبحث دوم – سقوط خیارات    19
گفتار اول - اصل قابل اسقاط بودن خیارات    20
گفتار دوم-  دلایل سقوط خیارت    20
بند اول – اسقاط ارادی حق خیار    21
الف - تعریف اسقاط حق و ارکان آن    21
ب- شرط سقوط خیارات    23
1- شرط سقوط قبل از عقد    24
2 -شرط سقوط در ضمن عقد    26
بند دوم - انقضای مهلت    29

فصل دوم – مبنای خیارات    32
گفتار اول - عیوب رضا    33
گفتار دوم - قاعده لاضرر    36
بند اول - جبران ضرر به عنوان مبنای خیار غبن    37
بند دوم - جبران ضرر به عنوان مبنای خیار عیب    38
بند سوم – جبران ضرر به عنوان مبنای خیار تخلف وصف    39
بند  چهارم- جبران ضرر به عنوان مبنای خیار رویت    40
بند پنجم - جبران ضرر به عنوان مبنای خیار تاخیر    40
بند پنچم- جبران ضرر به عنوان مبنای سایر خیارات    42
گفتار سوم -  غرر    43
گفتار چهارم –حاکمیت اراده    44
بند اول- شرط صریح    44
بند دوم- شرط ضمنی    44
الف-  مبنای خیار غبن    45
ب- مبنای خیار تخلف وصف    46
ج- خیار عیب    48

فصل سوم - تاثیر انتفای مبنای خیار در سقوط آن    49
مبحث اول - قاعده کلی    50
گفتار اول – تاثیر انتفای مبنای خیار در خیارات مبتنی بر قاعده لاضرر    51
گفتار دوم- تاثیر انتفای مبنای خیار در خیارات مبتنی بر حاکمیت اراده    54
مبحث دوم – بررسی موضوع در اقسام خیارات    55
گفتار اول - خیار تاخیر ثمن    55
گفتار دوم -خیار تخلف وصف    57
بند اول - مبیع کلی    58
بند دوم – مبیع معین    59
گفتار سوم -خیار غبن    60
گفتار چهارم- خیار رویت    61
گفتار پنچم- خیار عیب    62
بند اول – فقه امامیه    63
بند دوم – حقوق موضوعه ایران    65
گفتار ششم - رفع عیوب موجب ایجاد حق فسخ در عقد نکاح و تاثیر آن در سقوط خیار    69
بند اول-عیوب موجب ایجاد خیار در عقد نکاح    69
بند دوم – تاثیر رفع عیوب بر حق فسخ    72
گفتار هفتم - خیار تفلیس    74
الف-ماهیت حق  استرداد مبیع    77
ب-ماهیت حقوقی امتناع از تسلیم مبیع    78
گفتار هشتم – حق فسخ ماده 424 قانون تجارت    82
بند اول – مفهوم و ماهیت حق فسخ ماده 424 قانون تجارت    82
بند دوم – تاثیر انتفای مبنای خیار ماده 424 در سقوط آن    86
بند سوم-ارتباط ماده 424 قانون تجارت با ماده 421 قانون مدنی    87
مبحث سوم – تاثیر انتفای مبنای خیار در کنوانسیون بیع بین المللی کالا 1980 وین     91

نتیجه گیری    98
منابع    105